English Nederlands

Ook in coronatijd blijven de democratische rechten van belang

maart 15, 2021

Laten we beginnen met te zeggen dat we corona als een groot gevaar zien, en dat we van mening zijn dat coronamaatregelen nodig zijn. Het is heel bedroevend dat dit niet vanzelfsprekend is. Tegelijkertijd kan je ook kritisch zijn over sommige maatregelen, vooral wegens de impact op andere facetten van de maatschappij. Zo zijn wij, als fondsen voor activisme, van mening dat het demonstratierecht essentieel is voor een democratische samenleving. De huidige beperkingen doen afbreuk aan dit recht. 

Demonstraties zijn een belangrijk middel voor burgers in een democratie om een impact op de maatschappij te hebben. Een demonstratie bereikt dit door zichtbaar te maken dat een grote groep mensen achter hetzelfde standpunt staat en de moeite neemt zich te verzamelen. Momenteel worden in veel gemeenten demonstraties beperkt tot een maximale groepsgrootte van 500 personen en zijn er sterke restricties op waar demonstraties plaats kunnen vinden. Als gemeenten zulke beperkingen opleggen aan de groepsgrootte en de zichtbaarheid van een demonstratie, heeft dit ingrijpend effect op de mogelijkheid om veranderingen teweeg te brengen. Deze maatregelen leggen daarmee restricties op de vrijheid van meningsuiting, die te ver gaan binnen een democratische samenleving, zelfs in coronatijd. 

Uiteraard vinden we dat men in deze tijd mag verwachten dat mensen mondkapjes dragen en afstand houden tijdens demonstraties om mogelijke verspreiding van corona te voorkomen. Hierin draagt iedereen persoonlijke verantwoordelijkheid om rekening te houden met elkaar en de volksgezondheid. Hoewel het een legitiem probleem is dat er mensen zijn die zich niet aan de coronamaatregelen houden, legitimeert dit niet de inperking van het demonstratierecht. De overheid zou juist moeten faciliteren dat een grote, maar wel veilige, demonstratie mogelijk blijft.

Daarnaast is er ook sprake van een nuance die verloren lijkt te gaan bij de rellen die we de laatste tijd hebben gezien. Door het niet bespreken van de achterliggende beweegredenen worden de grotere maatschappelijke problemen, waarvan de rellen een symptoom zijn, genegeerd. Tijdens de coronacrisis wordt er veel over mensen gepraat, maar zien we niet dat er ook met mensen gepraat wordt om problemen te identificeren en aan te pakken.

Er zit een nuance in het coronadebat die jammer genoeg vaak niet besproken wordt: het is mogelijk om het gevaar van corona in te zien, maar ook kritisch te zijn over onderdelen van de overheidsaanpak om corona tegen te gaan. Als de overheidsaanpak afbreuk doet aan democratische grondrechten moeten we dit open kunnen bespreken zonder elkaar naar de extreme kanten van de discussie te dwingen. Alert Fonds voor Jongeren en het X-Y Actiefonds zijn overtuigd dat het in grote mate beperken van vredig demonstreren afdoet aan het democratisch proces, en daarmee aan het vertrouwen in de rechtsstaat en de solidariteit binnen de maatschappij.